- Topondernemer Elon Musk roept op tot minder regels en snijden in het overheidsbudget om de Amerikaanse regering efficiënter te maken.
- Zijn ideeën lijken op eerdere pogingen om de Verenigde Staten te runnen als een bedrijf.
- Maar volgens politieke wetenschappers botst die benadering met fundamentele verschillen tussen de overheid en particuliere bedrijven als organisatievorm.
- Lees ook: Donald Trump ziet zeker een rol voor Elon Musk in zijn regering, als hij de verkiezingen wint
Techmiljardair Elon Musk denkt dat je de overheid als een bedrijf kunt managen. Hij wil de Amerikaanse overheid efficiënter maken en roept tijdens publieke optredens op tot het schrappen van regels en het snijden in overheidsbudgetten. Mogelijk krijgt hij ook zelf een rol in de Amerikaanse regering, als Donald Trump in november voor een tweede keer gekozen wordt als president.
De miljardair zei vorige week tijdens een live optreden in Los Angeles dat hij zijn zakelijke inzicht zal aanwenden om de overheidsuitgaven te verlagen, als hij aan het hoofd komt te staan van een speciale commissie die de efficiëntie van de overheid gaat onderzoeken.
“We hebben een unieke mogelijkheid om regels te schrappen en de overheid kleiner te maken”, zei Musk tijdens het evenement over een mogelijke winst van Trump.
De overheid is geen bedrijf
Maar twee politieke wetenschappers zeggen tegen Business Insider dat de wens van Musk om de Verenigde Staten als bedrijf te runnen — zoals verschillende andere zakenlieden al tientallen jaren willen — helemaal geen goed idee is.
Musk heeft een draai van 180 graden gedraaid in politiek opzicht. In 2016 sprak hij nog zijn steun uit voor Hillary Clinton, maar na de winst van Trump nam hij plaats in twee verschillende economische adviescommissies voor de president. Hij stapte later op, vanwege het milieubeleid van Trump.
Afgelopen juli sprak Musk weer officieel zijn steun uit voor Trump en sindsdien is hij op X aan het hameren op het belang van een efficiënte overheid.
"Je kunt de overheid helemaal niet als een bedrijf runnen", zegt politiek wetenschapper en bestuurskundige Patricia Crouse van The University of New Haven. "Je moet rekening houden met het politieke karakter van het federale systeem."
Tijdens zijn eerste campagne voor het presidentschap speelde Trump zijn ervaring als zakenman uit en zei hij dat hij als politicus gebruik zou maken van alles wat hij geleerd heeft in het zakenleven.
Volgens politieke experts die Business Insider sprak, klopt het dat de overheid in veel opzichten inefficiënt is en beschuldigingen dat van verspilling van tijd en geld zijn lang niet altijd ongegrond. Echter, met de roep om de overheid meer als een bedrijf te runnen wordt een fundamenteel element van over het hoofd gezien: het doel van de overheid als organisatie is niet om winst te maken, zeggen politieke wetenschappers.
"De overheid is altijd minder efficiënt dan het bedrijfsleven, omdat de doelen nu eenmaal anders zijn", zegt hoogleraar politieke wetenschap Christian Grose van The University of Southern California.
Winst maken versus bescherming van burgers
Pogingen om delen van de Amerikaanse overheid te privatiseren gaan al tientallen jaren terug. Zo was het in 1981 ingezette economische beleid van toenmalig president Ronald Reagan, de zogeheten Reaganomics, gericht op het schrappen van regels, bezuinigingen en het snijden in het federale personeelsbestand.
Ook de Democraten kwamen in 1993 met het initiatief 'Reinventing Government' van toenmalig vicepresident Al Gore, dat de bedoeling had de overheidsprocessen te stroomlijnen en de bureaucratie terug te dringen.
Oud-president George W. Bush had eveneens een zakelijke achtergrond en verdiende voor hij de politiek inging een fortuin in de Texaanse olie-industrie. Eenmaal in het Witte Huis kwam hij met het 'Faith-Based and Community Initiative', waarmee hij een deel van de sociale voorzieningen wilde uitbesteden aan religieuze groeperingen.
Volgens Grose is die zakelijke mentaliteit tegenwoordig ook terug te vinden op lokaal niveau en het niveau van de afzonderlijke staten en doen zakenlieden regelmatig een gooi naar het gouverneurschap.
Politieke experts stellen dat het begrijpelijk is dat zakelijke leiders zoals Elon Musk alleen oog hebben voor de inefficiëntie en de geldverspilling bij de overheid. "In het bedrijfsleven is winst het doel. Hoe minder efficiënt je bent, hoe minder winst je maakt", legt Grose uit. "Maar de overheid werkt heel anders."
Het doel van de overheid is niet om geld te verdienen, maar om politiek bepaalde publieke diensten te leveren, waaronder het garanderen van de veiligheid van burgers. "Dat is soms helemaal niet efficiënt naar economische maatstaven", zegt Grose.
Ook moet in ogenschouw worden genomen dat de overheid en het bedrijfsleven hele andere belangengroepen dienen, zegt Grose. "CEO's moeten verantwoording afleggen aan aandeelhouders en de raad van bestuur, de president is verantwoording schuldig aan elke Amerikaan."
Valkuilen voor een geprivatiseerde overheid
Crouse zegt dat er grote gevolgen zijn, als Trump en Musk erin slagen fors te bezuinigen op federale agentschappen in de VS. "Als je besluit om de overheid volledig als een bedrijf te runnen, dan zullen de armoede en werkloosheid groeien, omdat het ieder voor zich wordt", zegt Crouse.
De overheid kan volgens Crouse, mede vanwege haar omvang, zorgen voor een sociaal-economisch vangnet. Als cruciale overheidsdiensten worden uitbesteed aan de private sector, bestaat echter het risico dat diensten wegvallen als een private partij failliet gaat.
"Een bedrijf heeft veel minder zelfcorrigerend vermogen dan de overheid", zegt Crouse. De politieke wetenschappers stelt ook dat het privatiseren van de federale overheid ook leiden tot meer corruptie. Daarbij noemt ze het gevangeniswezen als voorbeeld. In 2008 werden twee rechters in Pennsylvania veroordeeld wegens het aannemen van geld om te zorgen dat jongeren naar private detentiecentra zouden worden gestuurd, zodat de bezettingsgraad van particulier gerunde gevangenissen zou stijgen.
"Bedrijven zijn uit op het behalen van winst en zullen alles doen voor meer winst", zegt Crouse. "Als consumenten de dupe worden van dat proces, dan hoort dat er gewoon bij."
Grose en Crouse weten ook niet of Elon Musk überhaupt wel zoveel zakelijk inzicht heeft en wijzen daarbij op de ineenstorting van X, het voormalige Twitter, nadat hij dat in 2022 had gekocht .
Ze denken beiden dat de overheid als organisatie simpelweg niet geschikt is om de druk aan te kunnen waarmee private bedrijven worden geconfronteerd. "Mijn angst is dat het simpelweg ineenstort", zegt Crouse.